شب یلدا

**********

سرآغاز

در ازل هرمزد بود و اهریمن ؛ یکی در روشنایی لایتناهی بر فراز ، و دیگری در تاریکی بی پایان ، در فرود . هرمزد دارنده ی علم مطلق ، از بودن اهریمن و آمیختگی دو آفرینش و نبرد آینده آگاهی داشت . پس آفرینش را ، که ابزار جدایی فرجامین است ، به مینوئی بیافرید . سه هزار سال از آفرینش مینوئی هرمزد گذشت که تازش اهریمن سرگرفت . در آغاز تازش ، اهریمن دیوان را ساخت و به جهان روشنان برتاخت . هرمزد زمان کارزار را به نه هزار سال پیمان نهاد و با سرودن اَهونَوَر او را باز به تاریکی مدهوش افکند ، به سه هزار سال

راندن اهریمن جز به روائی آفرینش نشود و آفرینش جز به زمان رواج نیابد و با خلق زمان ، ناگزیر هر دو آفرینش پدید می آیند : آفریدگان هرمزد و آفریدگان اهریمن .

پس هرمزد زمان بیکران را کرانمندی بخشید و تن آفریدگان خویش را از روشنایی پدید آورد و نیز وای ِ درنگ خدای ، خدای جنگ و مکان ، را که ابزار آفرینش است .

اهریمن ، به مقابله ، تن خاکستری تباه آفریدگان خویش را ساخت و در برابر هر آفریده ی نیک ِ هرمزد ، به خلقی زشت و پلید دست یازید . هرمزد جهان را از قوه به فعل در آورد و به بهری از آفرینش مینوئی خویش صورت مادی و گیتی داد

از اَهونَوَر مینوی ِ سال فراز شد که اکنون ، در دوران ِ آمیختگی ، نیمی روشن و نیمی تاریک ، سیصد و شصت و پنج شبان روز است که برش زمان ِ درنگ خدای است و هر دو آفرینش برای نبرد در او روائی یافتند

***بندهش***

**********

در ایران باستان روز و روشنایی نماد ِ هرمزد (در اوستا اهورا مزدا) و شب و تاریکی نماد ِ اهریمن (در اوستا انگره مینیو) بودند

و به همین دلیل آتش را که در شب تنها منبع روشنایی بود مقدس شمرده¹ و از آن به عنوان ِ ابزاری مقدس برای مبارزه با تاریکی و ظلمت ِ اهریمنی استفاده می کردند

پ . ن 1 :

دو متن مزدیسنی زیر نیز تصدیق کننده ی این ادعا هستند :

"هرمزد از روشنی بیکران آتش را آفرید" و

"هرمزد آتش را چون اخگری آفرید و بدو درخشش از روشنی بیکران پیوست"

این دو متن به ما نشان می دهند که در نزد ایرانیان باستان آتش پاره ای از روشنی بیکران ِ هرمزد بوده است .

پ . ن 2 :

کلمه ی یلدا به معنی زایش و تولد می باشد ، اکثرا بر این اعتقادند که این واژه مربوط به زبان سریانی (آرامی) است

پ . ن 3 :

بسیاری از محققان معتقدند ، دینی که امروزه مسیحیان به آن معتقدند تحت تاثیر مکتب مهرپرستی ایرانیان قرار گرفته و حتی بعضی پا را فراتر گذاشته و ادعا کرده اند که عیسی (که مسیحیان به او معتقدند) همان مهر (میترا) می باشد

بنابراین تولد مسیح نیز همان شب یلدا می بوده که البته در طی تاریخ چند روزی جا به جا شده است (جالب اینجاست که تاریخ تولد عیسی در قرن سوم میلادی یعنی 300 سال بعد از خود ِ عیسی در شورای کلیسای کاتولیک تصویب شد)

بسیاری از سنت های مسیحیان نمونه برداری شده از رسومات میترائیسم ایرانی است از جمله :

یکشنبه که روز مقدس مسیحیان است همچنان روز خورشید خوانده می شود (در ایران باستان به یکشنبه ، مهرشید می گفتند که به معنی روز خورشید می باشد) Sunday

عیسی نیز مانند مهر از مادری باکره متولد می شود

عیسی نیز مانند مهر پسر ِ خداست

نواختن ناقوس ، استفاده از درخت کاج در کریسمس ، استفاده از رنگ قرمز برای بابانوئل و ...

اژدها (نوشته ی سارا محبوبی)

صبح به خیر

امیدوارم خوب خوابیده باشی

هوا کمی سرد است. ولی خوب است. بنشین صبحانه بخور

چیزی نیست. صدای اژدهاست. دارد راست می گوید. اما تو باور کن

طوری نیست. صبحانه ت را بخور. همه چیز رو به راه است

صدای جیغ؟ نه طوری نیست. مگر نشنیدی اژدها چه گفت؟ همه چیز رو به راه است

فکرش را نکن. صبحانه ت را بخور. صبحانه نداریم اما تو بخور. آخر اژدها گفته همه صبحانه دارند

به کجا نگاه می کنی؟ چرا به دروازه شهر نگاه می کنی؟ پشت آن دروازه هیچ خبری نیست. هیچ جا از اینجا بهتر نیست. صبحانه ت را بخور و خوشحال باش. نه نه کسی به دروازه نمی کوبد. این صدای چکش آهنگر است. چی؟ اژدها آهنگر را خورده؟ ها ها ها. حتما اشتباه می کنی. مگر نمی دانی اژدها گفته که هیچ کس را نمی خورد؟ خودت دیدی؟ خب حتما اشتباه دیدی. ما اینجا در امنیت کامل هستیم. صبحانه ت را بخور

چه روز خوبی است. نه؟

اه اینقدر به آن دروازه نگاه نکن. فکر آن طرف دروازه را از سرت بیرون کن. اژدها گفته آنجا کسانی هستند که دروغ می گویند و ما را اذیت می کنند. ما باید خدا را شکر کنیم که اینجا در امان هستیم و اژدها را داریم

هم صبحانه داریم هم هوا خوب است. اژدها مواظب ماست

چی؟ گرسنه ای؟ خب، خب فعلا وضع همین است. اژدها به زودی برای ما غذا خواهد آورد. مطمئنم اگر غذا داشت حتما به ما هم می داد. الان ندارد. آخر موجودات آن طرف دروازه سال ها پیش همه دارایی ما را دزدیده اند. من ندیدم. یعنی من آن موقع نبودم. اما اژدها این طور گفته. از آن زمان اژدها همیشه تلاش می کند که غذای ما را فراهم کند. خدا حفظش کند. چند وقت پیش یک بار... هی!! کجا می روی؟

از خانه بیرون نرو. آن بیرون که غذا نیست. اگر باشد اژدها برایمان می آورد. چی را می خواهی ببینی؟

آخر... آخر اگر از خانه بیرون بروی اژدها تو را می خورد

بله خب گفته که نمی خورد. اما تو که دیگر نباید پایت را از گلیمت دراز تر کنی. اگر از خانه بیرون بروی اژدها مجبور می شود تو را بخورد. خب اگر این کار را نکند هر کسی ممکن است از خانه ش بیرون بیاید و ما را اذیت کند. آن وقت امنیت ما به خطر می افتد

صبر کن. نرو. آخر تو چه مرگت است؟ هوا که خوب است. صبحانه که داریم. در این خانه ما در امنیت کامل هستیم. نه سرما نه گرسنگی نه بیماری نه موجودات آن طرف دروازه... هی! نه نرو، صبر کن... نه!!ا

*****

آه... احمق بیچاره. چقدر بهت گفتم نرو. سزای کسی که به حرف اژدها گوش ندهد همین است. تو هم به سزای کارت رسیدی. این یعنی عدالت. عدالت گاهی دردناک است. اما به هر حال ما از اژدها ممنونیم که عدالت را در حق ما اجرا می کند...

تق تق تق

اَه. من نمی فهمم این موجودات آن طرف دروازه از جان ما چه می خواهند که اینقدر به دروازه می کوبند. روز به این زیبایی را با این سر و صدا خراب می کنند. باز خدا را شکر که اژدها مواظب ما هست...

***سارا محبوبی***

همه با یکدیگر پیوسته ، لیک از پای

و با زنجیر

اگر دل می کشیدت سوی دلخواهی

بسویش می توانستی خزیدن ، لیک تا آنجا که فرصت بود

تا زنجیر

***اخوان***

منابع موجود برای تحقیق در مورد اساطیر ایران

(برگرفته از کتاب پژوهشی در اساطیر ایران اثر نیمه کاره ی مرحوم مهرداد بهار)

1 . بندهش (بندهشن)

Zand Akasih

نویسنده : فرنبغ

زمان کتابت : قرن سوم هجری

محتویات کتاب :

بندهش با ایانی شیرین و طرحی استوار سخن را با گفتاری درباره ی بیکرانگی آغازین و کرانه مند بودن گیتی شروع می کند و پس از آن که جهان روشن و تاریکی را نشان داد به بیان خلقت و هجوم اهریمن و نتایج آن تازش می پردازد

سپس ایزدان و دیوان را بر می شمارد و بعد از آن تاریخ اساطیری ایران را از پیشدادیان و کیان تا تاریخ واقعی عهد ساسانیان و بسر رسیدن دولت ایشان را بیان می کند.

سرانجام پیش بینی آینده و فرجام جهان ، رستاخیز و تن ِ پسین (قیامت) مورد بحث قرار می گیرد

این کتاب شامل اطلاعات نجومی و تقویمی ، گیاه شناسی ، جانور شناسی و جغرافیایی آن دوره نیز هست.

2 . گزیده های زاداسپرم

Zatsparam

نویسنده : زاداسپرم پسر جوان جم

زمان کتابت : قرن سوم هجری

محتویات کتاب :

کتاب با گفتاری درباره ی آغاز جهان و آفرینش شروع می شود و سپس ناگهان به شرح زندگانی زرتشت می پردازد و از آن پس گفتاری درباره ی انسان (یعنی روان ، جان و تن ِ وی) دارد و سرانجام درباره ی تن ِ پسین و جاودانان سخن می گوید

3 . روایت پهلوی

The Pahlavi Rivayat

نویسنده : ناشناس

زمان کتابت : احتمالا در اوایل عصر اسلامیِ

محتویات کتاب :

در این کتاب از آیین ها و عادات و آداب دینی گرفته تا جهان شناخت مزدیسنی  همه بصورتی در کنار هم قرار گرفته اند.

در این کتاب بعضی اسطوره های مربوط به خلقت و بعضی نکته ها در مورد آیین ها منشایی بسیار کهن دارند.

گوشه هایی از اساطیر مربوط به پایان جهان نیز در این کتاب آمده است

4 . دینکرد

Denkart

نویسندگان : آذر فرنبغ ، آذرباد ایمیدان ، اَشَوَهِشت

زمان کتابت : دوره ی اسلامی

محتویات کتاب :

دینکرد بزذگترین و برجسته ترین اثر مزدیسنی است.

به علت این که این کتاب در زمان رکود خط و زبان ِ پهلوی نوشته شده است بنابراین فهمیدن نثر و مطالب ِ این کتاب بسیار مشکل است.

این کتاب 9 قسمت دارد که 2 قسمت اول ِ آن از دست رفته است.

بخش های دیگر آن مربوط به یزدان شناسی ، مباحث عمومی ، فلسفی ، پاسخ به پرسش ها ، اندرزنامه ها ، زندگی زرتشت ، تاریخ پهلوانان و شاهان است.

5 . زند بهمن یسن

Zand i Vahuman Yasn

نویسنده : ناشناس

زمان کتابت : احتمالا بعد از شکست از یونان و پیش از دوره اشکانیان

محتویات کتاب :

مطالب این کتاب مربوط به پیش گویی های اوهرمزد خدای و گفتگو با زردشت درباره ی آینده ی این سرزمین ، مردم آن و دین مزدیسنی است.

6 . زند وندیداد

Vendided

این اثر ترجمه ی پهلوی از وندیداد اوستایی است

محتویات کتاب :

این کتاب علاوه بر داشتن مطالبی جغرافیایی و تاریخی (هر چند افسانه ای) دارای مطالب بسیار حقوقی و آیینی نیز هست.

7 . متن های پهلوی

The Pahlavi Texts

محتویات کتاب :

این کتاب محتوی سی و هشت مطلب مستقل از یکدیگر است. از جمله یادگار زریران ، شهرستان های ایران ، داستان خسرو قبادان و ریدک ، درخت آسوری ، گزارش شطرنج.

8 . ارداویراف نامه (ارداورازنامه)

The Book Of Arda Viraf

محتویات کتاب :

این کتاب شرح سفر بهدینی مقدس است به جهان دیگر که در طی آن به دیدار اوهرمزد و مشاهده بهشت و دوزخ نایل می گردد.